شماره مقاله :

بسم الله الرحمن الرحيم

الحمدلله رب العالمین و الصلاة و السلام علی رسول الله و علی آله و اصحابه الی یوم ‏الدین و ‏اما بعد ‏:‏

حقوق مخصوص به زن و شوهر كه رعايت آنها بر هر كدام نسبت به ديگرى واجب است، بشرح زير، مى‏باشند:

حقوق زن بر شوهر:

 رعايت نكات زير براى شوهر در حق همسرش، ضرورى مى‏باشند:

 1- نخست اينكه شوهر با رفتار و كردار و گفتار نيك با همسرش زندگى كند، يعنى معاشرت و برخورد خوب با او داشته باشد، زيرا خداوند فرموده‏است: « وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ» (النساء: 19).

شوهر موظف است همانطور كه براى خود غذا تهيه مى‏كند براى او نيز تهيه كند، براى خود لباس مى‏خرد، براى او نيز لباس تهيه كند، هرگاه شوهر از او احساس سركشى و نافرمانى كند، او را به ترتيبى كه خداوند فرموده است، تنبيه كند، يعنى اينكه بدون سب و شتم و بد و بيراه گفتن او را نصيحت كند، اگر باز نيامد، رختخوابش را از خود جدا كند، و اگر باز نيامد، با پرهيز از سر و صورتش مى‏تواند او را تنبيه بدنى كند آنهم نه در حديث كه منجر به شكستن و كمبود و يا زخمى شدن جسم او شود. كه اين نوع تنبيه شرعا حرام و ناجايز است.

« وَاللَّاتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا»(النساء: 34).

 «همسرانى كه شما بيم داريد از اينكه آنان راه نافرمانى و طغيان را اختيار مى‏كنند، نخست آنان را نصيحت كنيد، در مرحله بعدى رختخواب خود را از آنان جدا كنيد، در مرحله بعدى با اندك زدن آنان را تنبيه كنيد، اگر از طغيان و سركشى باز آمدند، شما حق هيچگونه برخورد نا مناسب با آنان را نداريد».

 و رسول اكرم صلی الله علیه وسلم خطاب به شخصى كه از حقوق همسر سوال مى‏كرد فرمود: هرگاه خودت غذا مى‏خورى به او نيز غذا بده، هرگاه براى خود لباس تهيه مى‏كنى، براى او نيز لباس تهيه كن، بر سر و صورت او نزن و وى را بد و بيراه نگو و از او  قهر نكن مگر در منزل خودت، و فرمود: «خبردار، حق آنان (همسران) بر شما اين است كه در حق‏  آنان احسان كنيد، در طعام و لباس حقوق آنان را رعايت كنيد»، و همچنين فرموده است: هيچ مرد مسلمانى نسبت به زن مسلمانش خشمگين و متنفر نشود اگر يك خصلت از آن را نمى‏پسندد، حتما خصلت ديگرى را از وى مى‏پسندد» (ابو داود).

 2- اگر زوجه و همسر نسبت به امور دين و مسائل و احكام ضرورى علم و آگاهى ندارد، بر شوهر لازم است كه مسايل اوليه و احكام ضرورى دين را به او ياد بدهد يا به او اجازه بدهد تا در مجالس و محافل علم حضور پيدا كند، زيرا نياز همسر در رابطه با اصلاح دين و تزكيه روح و پالايش باطن كمتر از نياز او به نفقه و لباس نيست، وقتى تامين نيازهاى دنيوى از قبيل خوردنى، پوشيدنى، غذا و مسكن بر عهده شوهر است تامين نيازهاى دينى نيز جز وظايف شوهر مى‏باشد. قرآن در اين باره مى‏گويد: « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا » (تحريم: 6). «خود را و زن و فرزند و اهل خانواده خود را از آتش دوزخ نجات دهيد».

 همسر شخص نيز جزو اهل او به شمار مى‏آيد از اينرو نجات دادن او از آتش دوزخ نيز بر عهده شوهر است. رسول اكرم صلی الله علیه وسلم فرموده است: «أَلاَ وَاسْتَوْصُوا بِالنِّسَاءِ خَيْرًا، فَإِنَّمَا هُنَّ عَوَانٌ عِنْدَكُمْ» «مواظب باشيد در مورد رعايت حقوق زنان به شما توصيه مى‏شود، آنان بدست شما اسيراند»، و از جمله توصيه به خير اين است كه مسائل و احكام ضروريه دين را بداند و تربيت لازم براى اداره كردن و اصلاح شخصيت دينى خود را داشته باشد.

 3- از جمله حقوق زن بر شوهر اين است كه او را ملزم به فرا گرفتن و رعايت شئون و آداب اسلامى كند و در صورت رعايت نكردن او را مواخذه كند. و تنها از سفر كردن و ظاهر شدن با آرايش و اختلاط با مردان بيگانه منعش نمايد، زمينه عفت و حفاظت و صيانت از گناه را برايش فراهم سازد، اجازه ندهد كه دست به كارهاى خلاف اخلاق و دين بزند. زيرا شوهر عهده‏دار مسئوليت حفاظت و صيانت از وى است و اگر در انجام اين رسالتش كوتاهى كند، روز قيامت مورد باز خواست خداوند قرار خواهد گرفت، چون خداوند مى‏فرمايد:

« الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ »(النساء: 34). «مردان عهده‏دار امور زنان هستند».

 و رسول اكرم صلی الله علیه وسلم مى‏فرمايد: «الرَّجُلُ رَاعٍ فِى أَهْلِهِ وَهُوَ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ» «هر شخص عهده‏ دار امور خانواده‏اش مى‏باشد و در اين‏ خصوص در روز قيامت از او سوال خواهد شد». (متفق عليه).

 4- اگر شوهر بيش از يك همسر دارد، ميان همسران عدالت را بايد رعايت كند، عدالت و تساوى در نفقه، لباس، مسكن و شب‏گذارى نزد هر يك از همسران بايد رعايت شود. و در امور ياد شده اندك كوتاهى و تبعيض حرام و مورد ناخشنودى خداوند است.

 زيرا خداوند مى‏فرمايد: « فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ» (النساء: 3).

«در صورتى كه عدالت و تساوى رعايت نشود آنگاه بيش از يك همسر اختيار نكنيد». و رسول اكرم صلی الله علیه وسلم در باره همسران توصيه به خير فرموده است: «خَيرُكُمْ، خَيْرُكُمْ لِأَهْلِهِ وَأنا خَيْرٌ لِأهْلِىْ» «بهترين شما كسانى‏اند كه با اهل و همسران خود خوبى كنند و من‏ نسبت به همسران خودم بسيار خوب عمل مى‏كنم و با آنان رفتار پسنديده دارم». (طبرانى با سند حسن).

 5- از جمله حقوق همسر بر شوهر اين است، كه شوهر نبايد راز و اسرار همسرش را فاش كند و نقص و عيب او را با ديگران ياد آور شود و بيان كند، زيرا شوهر امين و امانت‏دار همسر خويش است. امانت بايد رعايت گردد، خيانت نشود و شوهر بايد از همسرش دفاع كند. رسول اكرم صلی الله علیه وسلم مى‏فرمايد: «إِنَّ مِنْ أَشَرِّ النَّاسِ عِنْدَ اللَّهِ مَنْزِلَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ الرَّجُلَ يُفْضِى إِلَى امْرَأَتِهِ وَتُفْضِى إِلَيْهِ ثُمَّ يَنْشُرُ سِرَّهَا» «بدترين‏ مردم روز قيامت نزد اللّه، همان شوهرى است كه با همسرش زندگى مى‏كند، همسر با وى راز و نياز مى‏كند و بعد شوهر راز همسرش را پخش مى‏كند و با ديگران درميان مى‏گذارد». (مسلم).

حقوق شوهر بر همسر:

 همسر نيز بايد حقوق شوهر را رعايت كرده و به نكات زير توجه داشته باشد:

 1- زوجه يا همسر بايد از شوهرش اطاعت كند، البته اطاعت در امورى كه نافرمانى خداوند در آن نباشد، خداوند مى‏فرمايد: « فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا » (النساء: 34).

«اگر همسران از شما اطاعت كنند، شما حق هيچگونه تعرض و نكوهش و ملامت را نداريد».

و رسول اكرم صلی الله علیه وسلم مى‏فرمايد: «إذَا دَعَا الرَّجُلُ امْرَأَتَهُ إلَى فِرَاشِهِ فَأَبَتْ أَنْ تَجِيءَ، فَبَاتَ غَضْبَانَ لَعَنَتْهَا الْمَلَائِكَةُ حَتَّى تُصْبِحَ» «هرگاه شوهر همسرش را به‏ رختخواب خود دعوت كند و همسر از وى اطاعت نكند و شوهر شب را در حالى سپرى كند كه از همسرش ناراضى باشد، فرشتگان چنين همسرى را لعن و نفرين مى‏كنند»، (متفق عليه). و در حديثى ديگر مى‏فرمايد: اگر به كسى اجازه سجده غير خدا را مى‏دادم به زن امر مى‏كردم شوهرش سجده كند. (ابوداود و ترمذى).

2- حفاظت، عزت و آبروى شوهر بر همه واجب است. همسر بايد مراقب اموال، فرزندان و ديگر شئون خانه شوهر خويش باشد. خداوند مى‏فرمايد:« فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِلْغَيْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ »(النساء: 34).

«همسران نيك و شايسته آنانى‏ هستند كه در غياب شوهران خود از اموال، آبرو، فرزندان و حيثيت آنان آنطور كه خداوند دستور داده است، حفاظت مى‏كنند».

رسول اكرم صلی الله علیه وسلم مى‏فرمايد: «الْمَرْأةُ راعِيَةٌ عَلَى بَيْتِ زَوْجِها وَوَلَدِهِ» «زن در برابر فرزندان و خانه شوهرش مسئول است». (متفق عليه). و مى‏فرمايد: «فَحَقُّكُمْ عَلَيهِنَّ أنْ لا يُوطِئْنَ فُرُشَكُمْ مَنْ تَكْرَهُونَ، وَلا يَأْذَنَّ في بُيُوتِكُمْ لِمَنْ تَكْرَهُونَ» «حق شما شوهران بر همسرانتان اين است كه: آنان در محل خواب و استراحت شما كسانى را كه شما نمى‏خواهيد راه ندهند و نگذارند، كسانى را كه شما دوست نداريد، در منزل شما بيايند».

 3- از جمله حقوق شوهر بر گردن همسر اين است كه، زوجه ملزم به گذراندن اوقات خود در خانه شوهر است و نبايد بدون اجازه شوهر از خانه بيرون برود. زن بايد نگاهش راپائين بگيرد و به مردان نامحرم نگاه نكند، صدايش پائين باشد و دست باعمال ناشايست نزند، از گفتن سخن نازيبا خود دارى كند و با خويشاوندان شوهر، رفتار و برخورد نيكو داشته باشد، همانگونه كه خود شوهر با آنان رفتار مى‏كند. زيرا بدرفتارى با خويشاوندان شوهر و خصوصا با پدر و مادر ايشان در واقع بدرفتارى با خود اوست. خداوند مى‏فرمايد:

«وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَى »(الأحزاب: 33). «همسران بايد در خانه شما شوهران، بنشينند و مانند دوران‏ جاهليت با آرايش بيرون نشوند».

 و مى‏فرمايد: « فَلَا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَيَطْمَعَ الَّذِي فِي قَلْبِهِ مَرَضٌ» (احزاب: 32).

«زنان صدا و لهجه گفتار خود را جذاب و شيرين نكنند، زيرا در چنين‏ حالتى بيماران روحى و روانى كه دلهاى فاسد دارند طمع گناه مى‏كنند».

 و مى‏فرمايد: « لَا يُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ » (النساء: 148). «خداوند سخنان نازيبا وصداى بنلد را دوست ندارد».

 و مى‏فرمايد: « وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا » (نور: 31).

«اى پيامبر به زنان مؤمنه و با ايمان امر كن تا نگاه‏ خود را پائين بگيرند، عورت خود را حفاظت كنند، و تظاهر به آرايش نكنند و زيورآلات خود را در معرض ديد بيگانگان قرار ندهند، مگر آن مقدار كه ظاهر بودن آن احتناب ناپذير است».

 و رسول اكرم صلی الله علیه وسلم مى‏فرمايد: «بهترين همسر و زن آن است كه هرگاه شوهر بسوى او نگاه كند، خوشحال شود، و از دستور او اطاعت نمايد، و در غياب شوهر، از جان و مال و آبروى او دفاع كند». و مى‏فرمايد: «لاَ تَمْنَعُوا إِمَاءَ اللَّهِ مَسَاجِدَ اللَّهِ وإذَا اسْتَأْذَنَتِ امْرَأةَ أحَدِكُمْ إلَى الْمَسجِدِ فَلَا تَمْنَعْهَا» «كنيزان خدا (زنان مسلمان و مؤمنه) را از رفتن به مسجد خدا منع نكنيد، هرگاه همسرتان مى‏خواهد به مسجد برود از رفتن جلوگيرى نكنيد». (مسلم و احمد). و فرمود: «اِئْذَنُوا لِلنِّساءِ بِالَّليْلِ إلَى الْمَساجِدِ» «هنگام شب زنان را از رفتن به مساجد منع نكنيد». (مسلم، احد، ابوداوود و ترمذى).

وصلی الله وسلم علی نبینا محمد وعلی آله وصحبه أجمعین.‏

وآخر دعوانا أن الحمدلله رب العالیمن.‏

سایت مهتدین

Mohtadeen.Com