|
تاریخ چاپ : |
2024 Mar 29 |
www.mohtadeen.com |
لینک مشاهده : |
عـنوان : |
حقوق و احترام مسلمان بر مسلمان ديگر |
بسم الله الرحمن الرحيم الحمدلله رب العالمین و الصلاة و السلام علی رسول الله و علی آله و اصحابه الی یوم الدین و اما بعد :
مسلمان نسبت به حقوق و وظايف، برادر مسلمانش ايمان دارد، خود را پاى بند و ملزم به احترام و اداى حقوق برادر مسلمان مىداند. مسلمان بر اين باور است كه اداى احترام و حقوق برادر مسلمان عبادت و نزديكى به خدا است، مسلمان را با خداى سبحان نزديك مىكند، زيرا اين حقوق و آداب را خداوند واجب كرده است، بناباين بايد بخاطر دستور خدا آنها را رعايت نمود. اين آداب و حقوق بشرح زير هستند: 1- موقع ملاقات با برادر مسلمان قبل از هر چيز به او سلام كند و بگويد: «السلام عليكم ورحمة اللّه» و باوى مصافحه كند. جواب سلام چنين داده شود. «وعليكم السلام ورحمة اللّه وبركاته» زيرا خداوند مىفرمايد: « وَإِذَا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا » (النساء: 86). «هرگاه به شما سلام گفته شد، در جواب آن كلماتى بهتر گفته شود يا بهمان اندازه اكتفا شود». رسول اكرم صلی الله علیه وسلم فرمودند: «سوار به پياده و پياده بر كسانى كه نشستهاند و آنانى كه تعدادشان كمتر است، به كسانى كه تعدادشان بيشتر است، سلام گويند». و فرمود: «السلام عليكم بگوئيد، به كسانى كه آنان را مىشناسيد يا نمىشناسيد». (متفق عليه). و فرمود: «هرگاه دو مسلمان با هم مصافحه كنند گناهان صغيره ايشان بخشوده مىشود، قبل از اينكه از هم جدا شوند». (متفق عليه). و فرمود: «من بدا بِالْكلَامِ قَبْلَ السَّلامِ فَلاَ تُجِيْبُوهُ حَتَّى يَبْدَأَ بِالسَّلاَمِ» «هركس قبل از سلام گفتن شروع به سخن كند، با وى صحبت نكنيد». (طبرانى و ابونعيم).
2- وقتى برادر مسلمانى عطسه مىزند «اَلْحَمْدُ لِلَّهِ» مىگويد، در جواب عطسه او «يَرْحَمُكَ اللّهُ» خداوند بر تو رحم كند، گفته شود و عطسه كننده، در جواب او بگويد: «يغفر اللّه لى ولك» يا اينكه «يَهْدِيْكُمُ اللّهُ وَيُصْلِحُ بَالَكُمْ» خداوند مرا و تو را مورد مغفرت قرار بدهد يا اينكه خداوند شما را اصلاح كرده، هدايتتان كند. زيرا رسول اكرم صلی الله علیه وسلم فرمود: «هرگاه كسى از شما عطسه زند، شنونده برايش، «يَرْحَمُكَ اللَّهُ» گويد، و وقتى شنونده «يَرْحَمُكَ اللَّهُ» گفت، عطسه زننده در جواب او «يَهْدِيْكُمُ اللّهُ وَيُصْلِحُ بَالَكُمْ» گويد. (بخارى). از حضرت ابوهريره رضی الله عنه روايت است كه رسول اكرم صلی الله علیه وسلم هرگاه عطسه مىزد، دست مبارك يا گوشه چادرش را روى دهن قرار مىداد و بدينوسيله صدايش را كم مىكرد. (متفق علیه).
3- وقتى مسلمانى مريض شود، برادر مسلمان ديگر بايد در حق او دعاى صحت نموده و عيادتش كند، زيرا در حديث آمده است: «هر مسلمان بر مسلمان ديگرى پنج حق دارد: 1- جواب دادن سلام، 2- عيادت بيمار، 3- تشيع جنازه، 4- پذيرفتن دعوت، 5- جواب گفتن به عطسه. (متفق عليه). حضرت براءبن عازب رضی الله عنه مىگويد: رسول اكرم صلی الله علیه وسلم ما را به عيادت بيمار، تشييع جنازه، جواب دادن عطسه، برى كردن حالف، (نگذارد كه در سوگندش حانث شود) يارى رساندن به ستمديدگان، پذيرفتن دعوت و پخش كردن و به كثرت گفتن «السلام عليكم» امر مىكرد. و فرمودند: «بيماران را عيادت كنيد، گرسنگان را و طعام دهيد و در آزادى اسيران بشتابيد» (بخارى). از حضرت امالمؤمنين، عائشه ل روايت است: رسول اكرم صلی الله علیه وسلم براى عيادت اعضاى فاميلش تشريف مىبرد و دست راستش را روى بيمار مىماليد و مىفرمود: « اللَّهُمَّ رَبَّ النَّاسِ أَذْهِبِ الْبَاسَ، اشْفِهِ وَأَنْتَ الشَّافِى، لاَ شِفَاءَ إِلاَّ شِفَاؤُكَ، شِفَاءً لاَ يُغَادِرُ سَقَمًا» (متفق عليه). «بارالها! اى پروردگار مردم، مشكل را بر طرف كن، شفا و تندرستى بيار، تو شفا دهندهاى، جز شفاى توشفائى نيست، شفائى كه تمام بيمارىها را از بين ببرد».
4- اين حق مسلمان بر مسلمان است كه به هنگام وفاتش در نماز جنازه و مراسم تكفين و تدفين او شريك شوند. زيرا رسول اكرم صلی الله علیه وسلم فرمود: هر مسلمان بر مسلمان ديگرى پنج حق دارد. 1- جواب دادن سلام، 2- عيادت بيمار، 3- تشييع جنازه، 4- پذيرفتن دعوت 5- جواب گفتن به كسى عطسه مىزند 5- برى كردن در سوگند، يعنى اينكه مسلمانى سوگند ياد كرد، فلان كار را انجام مىدهم، اگر عمل خلاف شرع نباشد، بر ديگر مسلمانان لازم است كه در جهت تبرئه كسى كه سوگند ياد كرده بكوشند تا او حانث نگردد. زيرا در حديثى كه از حضرت براءبن عازب t نقل شده، آمده است. كه رسول اكرم صلی الله علیه وسلم ما را براى ابراء مقسم (برى كردن حالف) امر مىكرد. 6- هرگاه برادر مسلمان از برادر مسلمانش در مورد مسئلهاى مشوره كند و جوياى خير و صلاح شود، لازم است كه راه خير و صلاح به او گفته شود و ديدگاههاى مفيد برايش ارائه گردد، يعنى آنچه را شخص مورد مشوره براى خود مفيد مىداند، همان را به كسى كه جوياى مشوره است، ارائه دهد. زيرا رسول اكرم صلی الله علیه وسلم فرمود: هرگاه برادر مسلمان از شما جوياى خير و مشورت شود، آنچه را كه خير و صلاح مىدانيد، باو ارائه دهيد. و در حديثى ديگر آمده است: كه «دين يعنى خيرخواهى از ايشان سوال شد، خير خواهى براى چه كسانى؟ فرمود: براى خداوند، براى كتاب او و رسولش، و براى ائمه مسلمانان و توده مردم» (بخارى). 7- هر آنچه را كه مسلمان براى خود مىپسندد، براى مسلمان ديگر نيز بپسندد و هر آنچه را كه براى خود دوست ندارد، براى مسلمان ديگر نيز دوست نداشته باشد.
(هر بد كه بخود نمىپسندى، با كسى مكن اى برادر من (سعدى) مترجم) زيرا رسول اكرم صلی الله علیه وسلم فرمود: «لَا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى يُحِبَّ لِأَخِيهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ وَيَكْرَهُ لَهُ مَا يَكْرَهُ لِنَفْسِهِ» «مؤمن بودن بطور كامل و بمعنى واقعى كلمه منوط به اين است كه براى ديگران پسند كنيد آنچه را كه براى خودتان مىپسنديد، و دوست نداشته باشيد براى ديگران آنچه را كه براى خودتان دوست نمىپسنديد». (متفق عليه). در حديثى ديگر آمده است: مسلمانان در محبت و دوستى، عطوفت و مهربانى، با همديگر مانند جسد واحد هستند، هرگاه يك عضو از بدن دچار ناراحتى شود، ساير اعضاء آن احساس ناراحتى نموده دچار تب مىشوند. و فرمود: مؤمن براى (بنى آدم اعضاى يك پيكرند كه در آفرينش زيك گوهرند چو عضوى بدرد آوردروزگار دگر عضوها را نماند قرار تو كز محنت ديگران بىغمى نشايد كه نامت نهند آدمى) مؤمن بمنزله ساختمان است كه هر بخش آن موجب تقويت بخش ديگر آن است.
8- بر مسلمان واجب است كه مسلمان ديگر را در موقع نياز و ضرورت كمك كند و او را بىيار و مددگار نگذارد. زيرا در حديث آمده است: «برادرت را يارى كن خواه ستمكار باشد يا ستمديده» از رسول اكرم صلی الله علیه وسلم چگونگى كمك به ستمكار سوال شد فرمود: دست او را بگير و از ادامه ظلم و ستم اورا منع كن. (متفق عليه). و فرمود: «هر مسلمان كه مسلمان ديگر را كه حرمت و آبرويش در خطر باشد، كمك كند، خداوند در مواردى كه او نياز به كمك داشته باشد، او را كمك ويارى مىكند». (احمد). و فرمود: «هر كس از حيثيت و آبروى مسلمان دفاع كند، خداوند روز قيامت آتش دوزخ را از وى دور خواهد كرد». (احمد).
9- مسلمان نبايد مسلمان ديگرى را اذيت و آزار برساند از تعرض به مال و حيثيت و آبروى مسلمان جدا خوددارى شود، زيرا در حديث آمده است: «كُلُّ الْمُسْلِمِ عَلى الْمُسلِمِ حَرامٌ، دَمُهُ وَمَالُهُ وَعِرْضُهُ» «همه چيز مسلمان بر مسلمان ديگر حرام و محترم است، خونش، مالش و حيثيت و آبرويش». (مسلم). مسلمان بر مسلمان ديگر حرام است. و فرمود: براى هيچ مسلمانى جايز نيست كه مسلمان ديگرى را دچار رعب و وحشت كند. براى مسلمان جايز نيست كه با نگاه قهرآميز كه موجب اذيت و آزار است، بسوى مسلمانى ديگر نگاه كند» (احمد، ابوداود). و فرمود: «إنَّ اللّهَ يَكْرَهُ أَذَى الْمُؤْمِن» (احمد). «خداوند اذيت و آزار مؤمنان را نمىپسندد». و فرمود: مسلمان بمعنى واقعى كلمه كسى است كه ساير مسلمانان از دست و زبان او در امان باشند. (متفق عليه). و فرمود: مؤمن واقعى كسيست كه ساير مؤمنان درباره مال و جانهاىشان او را امين بدانند. (احمد، ترمذى و حاكم).
10- انسان مسلمان در برابر مسلمان بايد فروتن باشد، و فخر فروشى نكند، جايز نيست كه يك مسلمان، مسلمان ديگرى را از جاى مباحش كه از پيش آنجا نشسته و اشغالش كرده است، بلند كند و خود در آنجا بنشيند. زيرا خداوند مىفرمايد: « وَلَا تُصَعِّرْ خَدَّكَ لِلنَّاسِ وَلَا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحًا إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ» (لقمان: 18). «چهرهات را براى مردم عبوس نكن، روى زمين با فخر و غرور راه نرو، خداوند هيچ متكبر و فخر فروش را دوست ندارد». و رسول اكرم صلی الله علیه وسلم فرمود: خداوند به من امر كرده كه فروتنى كنيد طورى نباشد كه بعضى از شما در برابر بعضى ديگر فخر و مباهات كند. و فرمود: «هر كس بمنظور اطاعت از حكم خداوند فروتنى كند، خداوند او را معزز و محترم خواهد كرد». ((ابو داود و ابن ماجه). رسول اكرم صلی الله علیه وسلم كه سرور و سالار پيامبران بود در برابر تمام مسلمانان فروتنى نشان مىداد و هرگز از راه رفتن و مجالست با فقراء، مساكين و بيوهها دورى نمىجست و همواره در صدد برآوردن نيازهاى آنان بود و چنين دعا مىكرد: «پروردگارا! مرا مسكين زنده نگاه دار و در حالت مسكينى مرا از دنيا ببر و روز قيامت مرا با مساكين محشور بفرما» (ابن ماجه و حاكم). و فرمود: «هيچ كس ديگرى را از جائى كه نشسته است بلند نكنيد. البته براى كسى كه تازه وارد مجلس مىشود. جا باز كنيد».
11- براى هيچ مسلمانى شرعا جايز نيست كه با برادر مسلمان بيش از سه روز قطع رابطه كند. زيرا رسول اكرم صلی الله علیه وسلم فرمود: جايز نيست براى مسلمان اينكه بيش از سه روز با برادر مسلمانش قطع رابطه كند، بطورى كه موقع ملاقات، از يكديگر روى گردانند. و از ميان دو تن كه با هم قهر هستند، كسى بهتر است كه شروع به سلام كند و قطع رابطه خاتمه دهد. و فرمود: اى بندگان خدا! برادروار زندگى كنيد. (متفق عليه). 12- از مسلمان غيبت و بدگوئى نشود و هيچ مسلمان، مسلمان ديگرى را تحقير نكند، مورد استهزاء قرار ندهد، عيبجوئى نكند، با نام و القاب بد كسى را ياد نكند و سخن چينى نكند. زيرا خداوند مىفرمايد: « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ » (حجرات: 12). «اى مؤمنان، از بسيارى بدگمانىها بپرهيزيد. همانا بعضى گمانها، گناهاند، از تجسس و غيبت و بدگوئى نكنيد، آيا مىپسنديد كه گوشت برادر مرده خود را بخوريد، كه چنين چيزى را نمىپسنديد». و مىفرمايد: « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَومٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَى أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَى أَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ »(حجرات: 11). «اى مؤمنان هيچ قومى، قوم ديگرى را مورد استهزاء و مسخره قرار ندهد. ممكن است آنان بهتر باشند، زنان نيز زنان ديگر را استهزاء نكنند. چه بسا زنان مورد مسخره از مسخره كنندگان بهتر باشند، يكديگر را تحقير نكنيد و با القاب ناشايست يكديگر را ياد نكنيد، چسپاندن نامهاى نامطلوب و برچسبها با شأن مسلمانى شما هماهنگى ندارد. هر كس بعد از اين گناهان توبه نكند، آنان از ستمكاراناند». و رسول اكرم صلی الله علیه وسلم مىفرمايد: «آيا مىدانيد، غيبت چيست؟ ياران جواب دادند: خدا و رسولش بهتر مىدانند فرمود: غيبت اين است كه برادرت را در غياب او چنان ياد كنى كه او نپسندد سوال شد، اگر آنچه كه مىگوئيم واقعيت باشد، فرمود: غيبت همين است كه صفات و نقص و عيب واقعى او را عنوان كنى، اگر عيوبى را كه واقعيت ندارد، مطرح كنى، بهتان زدهاى»، (مسلم). و در جريان حجة الوداع فرمود: «همانا خونها، اموال و آبروىتان بسيار محترم هستند، حرمت آنها را پاسدارى كنيد». (مسلم). و فرمود: «براى بد بودن مسلمان كافى است اينكه برادر مسلمانش را تحقير كند». (متفق علیه). و فرمود: «كسى كه سخنچين است، هرگز به بهشت راه نخواهد يافت».
13- هيچ مسلمانى مجاز نيست كه به ناحق از مسلمانى ديگر بدگوئى كند. خواه مرده باشد يا زنده. زيرا رسول اكرم صلی الله علیه وسلم فرمود: بدگوئى و دشنام دادن مسلمان، فسق يعنى موجب خروج از حد و مرز قانون خدا است و كشتن مسلمانان به ناحق موجب كفر است. و فرمود: هر كس مسلمانى را متهم به كفر يا فسق كند، اين كفر و فسق، به خود او بر مىگردد. (متفق عليه). و فرمود: دو نفر كه همديگر را دشنام مىدهند، گناه و وبال آن بر كسى است كه آغازگر دشنام بوده است. و فرمود: گذشتگان و مردگان را بد و بيراه نگوئيد، آنان به پاداش اعمالشان رسيدهاند. (بخارى). و فرمود: «دشنام دادن و ناسزا گفتن والدين از گناهان كبيره است. سوال شد انسان چگونه والدينش را ناسزا مىگويد؟ فرمود: اگر شما پدر و مادر كسى را ناسزا مىگوئيد آنگاه او پدر و مادر شما را ناسزامى گويد پس شما باعث شديد كه به پدر و مادرتان ناسزا گفته شد. (متفق عليه).
14- مسلمان مجاز نيست كه نسبت به مسلمان ديگر، در دل حسد، بغض، و بدگمانى داشته و از او تجسس كند. زيرا خداوند مىفرمايد: « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا » (حجرات: 12). و مىفرمايد: « لَوْلَا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ ظَنَّ الْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بِأَنْفُسِهِمْ خَيْرًا » (نور: 12). «موقعى كه خبر افك (تهمت به عايشه) را شنيديد، چرا در حق همديگر حسن ظن پيدا نكرديد و از آن بهره نبرديد». و رسول اكرم صلی الله علیه وسلم مىفرمايد: با همديگر حسد، رنجش و بغض نكنيد و از همديگر روگردان نباشيد و معاملات يكديگر مداخله نكنيد، اى بندگان اللّه! برادروار زندگى كنيد. (مسلم). و مىفرمايد: از گمان بد بر حذر باشيد زيرا كه ظن و گمان از بى پايهترين سخنان است. (بخاری).
15- مسلمان مجاز نيست كه درباره مسلمانى ديگر نيرنگ و فريبكارى كند و در صدد گول زدن او باشد، زيرا خداوند مىفرمايد: « وَالَّذِينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُبِينًا » (الأحزاب: 58). «آنانى كه بى جهت مردان و زنان با ايمان را مورد اذيت و آزار قرار مىدهند، مطمئنا مرتكب بهتان و گناه بزرگى شدهاند»، و مىفرمايد: « وَمَنْ يَكْسِبْ خَطِيئَةً أَوْ إِثْمًا ثُمَّ يَرْمِ بِهِ بَرِيئًا فَقَدِ احْتَمَلَ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُبِينًا »(النساء: 112). «هر كس گناه و خطائى را مرتكب شود و آنرا برگردن ديگرى بيندازد، مطمنا او مرتكب خطا و گناه آشكارى شده است». رسول اكرم صلی الله علیه وسلم مىفرمايد: «هر كس عليه مسلمانى اسلحه بكشد و هر كس در پى فريب و خدعه مسلمانان باشد، از گروه ما مسلمانان نيست». (مسلم). و مىفرمايد: «با هر كس كه داد و ستد كردى بگو كه: خيانت روا نيست» (متفق علیه). و مىفرمايد: «هر كس عهدهدار امور ملتى شود و در حالى بميرد كه ملتش را فريب مىدهد، خداوند بهشت را برايش حرام كرده است». (متفق علیه). و مىفرمايد: «هر كس همسر يا مستخدم كسى را فاسد كند و فريب دهد، از گروه ماه مسلمانان نيست».
16- انسان مسلمان مجاز نيست كه با مسلمان ديگر فريبكارى كند، يا او را تكذيب نمايد و يا در پرداخت قرضهايش تاخير كند. زيرا خداوند مىفرمايد: « يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ» (مائده: 1). «اى مؤمنان نسبت به معاملات و عهد و پيمان خودپاى بند باشيد»، و مىفرمايد: « وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا» (البقرة: 177). «بندگان خوب كسانى هستند كه نسبت به عهد و پيمانهاى خود تعهد دارند و وفاء به عهد مىكنند»،
و مىفرمايد: « وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْئُولًا» (الإسراء: 34). «به عهدهاىتان وفا كنيد، چون درباره آنها از شما سوال خواهد شد».
و رسول اكرم صلی الله علیه وسلم مىفرمايد: «چهار خصلت هستند، هر كس يكى از اين خصلتها را داشته باشد، يك خصلت از نفاق را دارد، مادام كه آن را ترك نداده باشد. آن چهار خصلت بشرح زير هستند: 1- خيانت در امانت 2- دروغ در گفتار 3- خلف وعده 4- اينكه در خصومت متوسل به بدزبانى و دشنام شود». (متفق عليه). رسول اكرم صلی الله علیه وسلم فرمود: «خداوند مىفرمايد: سه گروه هستند كه روز قيامت، دشمن آنان خواهم بود. 1- شخصى كه با من عهد كرده و پيمان شكنى كند، يعنى به عهدش وفا نكند 2- شخصى كه انسان آزادهاى را فروخته و از قيمتش استفاده كند 3- شخصى كه از كارگر كار گرفته و مزدش را نپرداخته است». (بخاري). رسول اكرم صلی الله علیه وسلم مىفرمايد: «تاخير كردن در پرداخت بدهىها از كسى كه توان پرداخت را دارد، ستم است، و اگر طلب شما موكول به شخصى گرديد كه توان پرداخت را دارد، شما طلبتان را با حسن خلق از وى مطالبه كنيد و بخواهيد». (متفق عليه).
17- هر مسلمان موظف است كه اخلاق و رفتارش با ديگران نيك باشد، و از هر گونه آزار رسانى به مسلمان ديگر جدا خود دارى كند، با چهرهاى گشاده و خندان همديگر را ملاقات كنند، نيكى و احسان را از همديگر بپذيرند و ا زخطاها و بدىها در گذر كنند و از آنچه كه در توان يك مسلمان نيست، از او خواسته نشود، مثلا علم از جاهل و نطق و سخنورى از كسى كه قادر به تكلم نيست، خواسته نشود، زيرا خداوند مىفرمايد: « خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ» (الأعراف: 199). «عفو را پيشه كن، امر به معروف كن و از جاهلان روگردان باش». و رسول اكرم صلی الله علیه وسلم مىفرمايد: «اتَّقِ اللَّهَ حَيْثُمَا كُنْتَ وَأَتْبِعِ السَّيِّئَةَ الْحَسَنَةَ تَمْحُهَا وَخَالِقِ النَّاسَ بِخُلُقٍ حَسَنٍ» «هر جا كه هستى از نافرمانى خدا بپرهيز، بعد از ارتكاب خطا و بدى، نيكى انجام بده، زيرا نيكى آثار بدى را مىزدايد و با اخلاق خوب با مردم رفتار كن». (حاكم و ترمذى). 18- هر انسان مسلمان بايد به بزرگتر از خود احترام بگذارد و بر كوچكتر از خود شفقت و مهربانى داشته باشد. زيرا رسول اكرم صلی الله علیه وسلم مىفرمايد: «هر كس به بزرگتران احترام نگذارد و به كوچكتران رحم نكند، از مانيست». (ابوداوود و حاكم). و فرمود: احترام نسبت به مسلمانى كه محاسن خود را سفيد كرده است، در واقع مترادف با اكرام و اجلال خداوند است و در سيره آنحضرت صلی الله علیه وسلم آمده است: نوزادان به خدمت حضرت آورده مىشدند تا حضرت آنان را اسم گذاشته و براى آنان دعاى خير و بركت كند، آن حضرت نوزادان را كه به خدمت او آورده مىشدند، روى زانوى خود قرار مىداد، و آنان را در بغل مىگرفت، بسا اوقات نوزادان روى لباسهاى آن حضرت ادرار مىكردند، و روايت شده است، هرگاه آنحضرت صلی الله علیه وسلم از مسافرت وارد مدينه مىشد، كودكان در جلوى آنحضرت صلی الله علیه وسلم مىآمدند، آن حضرت توقف مىكرد و دستور مىداد كه كودكان نزديك او آورده شوند، آنان را بر مىداشت و در بغل مىگرفت و سپس پشت سر خود بر مركب مىنشاند و به ياران خود امر مىكرد تا كودكان را بر دوش بگيرند، همه اين رفتارها نشانگر شفقت و مهربانى آنحضرت صلی الله علیه وسلم نسبت به كودكان بود.
19- هر مسلمان موظف است كه از جانب خود نسبت به ساير مسلمانان عدل و انصاف را رعايت كند و با آنان چنان رفتار كند كه دوست دارد با وى رفتار شود، زيرا رسول اكرم صلی الله علیه وسلم فرمود: ايمان انسان به كمال نمىرسد مادام كه اين سه خصلت در او ديده نشود: 1- انفاق و دورى از بخل، 2- انصاف از جانب خود در حق ديگران 3- افشا كردن سلام. و مىفرمايد: هر كس دوست دارد كه از دوزخ دور نجات يافته و وارد بهشت شود، بايد در حالى از دنيا برود كه اين كلمه بر زبان او است، «أشهد أن لا إله إلا اللّه وأن محمدا عبده ورسوله» و با مردم چنان رفتار كند كه دوست دارد، با وى رفتار شود. (بخارى). الحرايطى و زين عراقى آن را معتل قرار نداده است.
20- انسان مسلمان بايد از لغزشهاى مسلمان ديگر صرف نظر كند و عيوب او را پنهان نمايد و در صدد كشف اسرار وى بر نيايد، زيرا خداوند مىفرمايد: « فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاصْفَحْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ» (المائدة: 13). «عفو كن و از آنان در گذر بفرما، همانا خداوند نيكوكاران را مىپسندد»، و مىفرمايد: « فَمَنْ عُفِيَ لَهُ مِنْ أَخِيهِ شَيْءٌ فَاتِّبَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَأَدَاءٌ إِلَيْهِ بِإِحْسَانٍ» (البقرة: 178). «هر كس از جانب برادر مسلمانش مورد عفو قرار گرفت، او بايد به خوبى حقش را دنبال كند وبدهكار نيز با حسن و خوبى، حق صاحب حق را بپردازد»، و مىفرمايد: « فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ » (شوري: 40). «هر كس درگذرد و آشتى كند، پاداش او برعهده خداوند است». و مىفرمايد:« وَلْيَعْفُوا وَلْيَصْفَحُوا أَلَا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ » (نور: 22). «عفو و درگذر كنيد، آيا دوست نداريد كه خداوند از گناهان شما بگذرد» و رسول اكرم صلی الله علیه وسلم مىفرمايد: «عفو و گذشت مطمئنا موجب ازدياد كرامت و عزت است، و فرمود: هر كس عيب و گناهان بنده را كتمان كند، خداوند روز قيامت گناهان او را پنهان خواهد كرد، و فرمود: اى كسانى كه زبان شما كلمه را گفته است ولى ايمان در دلهاىتان داخل نشده است، از مسلمانان غيبت و بدگوئى نكنيد و در صدد كشف عيوب پنهان آنان نباشيد، زيرا هر كس در صدد كشف عيوب برادر مسلمانش برآيد، خداوند عيوب او را برملا و او را رسوا مىكند و لو اينكه او در داخل خانهاش باشد. و فرمود: هر كس به سخنان قومى گوش فرا دهد و آنها را استماع كند كه آنان مايل به چنين چيزى نباشند، روز قيامت در گوش او سرب مذاب ريخته مىشود. (ترمذى).
21- بر مسلمان واجب است كه برادر مسلمانش را در صورت نياز مساعدت كند و در تامين نيازها و رفع مشكلات او در حد توان سعى و تلاش كند. زيرا خداوند مىفرمايد: « وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى» (المائدة: 2). «در كارهاى خير و پرهيزگارى همديگر را مساعدت كنيد». و مىفرمايد: « مَنْ يَشْفَعْ شَفَاعَةً حَسَنَةً يَكُنْ لَهُ نَصِيبٌ مِنْهَا » (النساء: 85). «هر كس در جهت خير شفاعت و سفارشى كند، در آن كار خير نصيب و حصهاى دارد».
و رسول اكرم صلی الله علیه وسلم فرمود: «هر كس غم و اندوه مسلمانى را در دنيا بر طرف سازد، خداوند، غم و اندوه او را در روز قيامت بر طرف خواهد كرد، هر كس مسلمانى را خوشحال كند، خداوند در دنيا و آخرت او را خوشحال خواهد كرد. خداوند در پى مساعدت بندهاش هست مادام كه بنده در صدد مساعدت برادر مسلمانش باشد». (مسلم). و مىفرمايد: «شفاعت كنيد بهره خواهيد برد». (متفق عليه).
22- هرگاه مسلمانى بنام خدا نزد مسلمانى ديگر پناهنده شود، بايد باو پناه داده شود، نام خدا را واسطه كرد و چيزى سوال نمود، به او داده شود. اگر مسلمانى در حق برادر مسلمانش احسان كند، جبران كرده شود و براى او در عوض احسانش دعاى خير كرده شود. زيرا در حديث آمده است: «هر كس بواسطه نام خدا از شما پناه طلب كند، پناهش دهيد، هر كس بواسطه نام خداوند از شما چيزى بخواهد، باو جواب رد ندهيد، هر كس شما را دعوت كند، بپذيريد، هر كس در حق شما معروفى را انجام دهد جبرانش كنيد، اگر چيزى نداشتيد كه احسان او را جبران كنيد، در حق او دعاى خير كنيد تا شما اطمينان پيدا كنيد كه احسان او را جبران كردهايد. (احمد، ابوداوود، نسائى و حاكم).
وصلی الله وسلم علی نبینا محمد وعلی آله وصحبه أجمعین. وآخر دعوانا أن الحمدلله رب العالیمن.
مهتدین Mohtadeen.Com
|